Nietyksa (Nietyxa) Rafał h. Mora (ok. 1740–1810), konfederat barski, chorąży brzeski litewski. Pochodził z rodziny mazowieckiej, której gałąź osiedliła się na Litwie. Był synem Michała, skarbnika parnawskiego, a następnie sędziego ziemskiego brzeskiego lit., «zażyłego i zamożnego obywatela brześciańskiego» (J. Bartoszewicz), oraz Chrzanowskiej (nie znanej z imienia), ale sam N. posiadał już tylko niewielki majątek (miał części kilku wsi: m. in. Bajki, Chańki, Krupicze). W r. 1764 podpisał z woj. brzesko-litewskiego elekcję Stanisława Poniatowskiego. Przystąpił do ogłoszonej w Brześciu 22 V 1767 konfederacji, w której ojciec Michał pełnił funkcję konsyliarza. Po upadku partyzantki Onufrego Gniewomira Bęklewskiego N. z mężem swej siostry, płk. Piotrem Paszkowskim, i Stanisławem Kropińskim był organizatorem konfederacji barskiej w Brześciańskiem. Odnowiono ją 29 VI 1769 pod przewodnictwem marszałka Antoniego Buchowieckiego. N. ze swym ojcem, Kropińskim i bratem Tadeusza Józefem Kościuszką, zostali w niej konsyliarzami, a szwagier Paszkowski regimentarzem. O udziale N-y w konfederacji wiemy tylko tyle, że służył w niej «uczciwie» i że z 30 towarzyszami recesował dopiero w r. 1773. Z ramienia sejmu rozbiorowego 1773–5 r. wszedł w skład komisji dla załatwienia sporu między Adamem i Izabelą Czartoryskimi a cystersami konwentu wistyckiego (olizarostawskiego) o folwark Rudnia w woj. brzeskim. W r. 1774 został, wraz z Nereuszem Wrettem, deputatem na Trybunał Lit. z woj. brzeskiego. Politycznie związał się z hetmanem Franciszkiem Ksawerym Branickim, świadcząc dlań różne usługi na terenie swego powiatu. Ciesząc się szczególnymi jego łaskami, przeszedł od razu w hierarchii powiatowych urzędów ziemskich od urzędu koniuszego brzeskiego (1785) do urzędu chorążego kobryńskiego (1793).
Na sejmiku brześciańskim 16 XI 1790 N. wysunięty był na posła przez obóz hetmański, ale przegrał na rzecz stronnictwa patriotycznego (Zenona Wysłoucha i Stanisława Niemcewicza). Krytycznie ustosunkował się do Konstytucji 3 maja, a w czasie obchodów w pierwszą jej rocznicę zauważył: «zapóźno obejrzano się zakładać kamień węgielny pod świętynię Opatrzności, gdyż publiczność za długo nieopatrzności hołdowała» (K. Kraszewski). Wziął jednak udział w brzeskim sejmiku lutowym 1792 r., na którym pełnił funkcję asesora i zaprzysiągł konstytucję. W czasie wojny 1792 r. Rosjanie starali się o pozyskanie go, a gen. I. Fersen obiecał mu nawet stanowisko marszałka brześciańskiego w nowej konfederacji, ale jego kandydatura upadła, a marszałkiem został Michał Zaleski.
Wg Kajetana Kraszewskiego był z N-y «wolterianin… i farmazon zaciekły», ale człek uczciwy i prostoduszny, «śmiał się i drwił całe życie; facecjonat, był nie tylko w całem województwie ale w całej Litwie znany, a koncepta jego jeszcze się do dziś dnia [tj. do r. 1893] między ludźmi tułają». Powszechnie też był lubiany i pożądany w każdym towarzystwie i na każdym zebraniu. Zmarł bezżenny w r. 1810.
Uruski; – Bartoszewicz J., Dzieła, Kr. 1880 VII 19, 166–9; Kraszewski K., Tradycje kodeńskie, Kr. 1893 s. 33–40, 43, 53, 77–8, 108, 115, 124, 135, 140, 167–9; [Wolański A.] Soplica, Wojna polsko-rosyjska 1792 r., P. 1922 II; – Akty Vil. Archeogr. Kom., II 184, 195, 197–8, III 222, 224, IV 563; Ciąg dalszy kalendarzyka narodowego i obcego…, 1792 s. 516, Elektorów poczet; Kalendarz polityczny dla Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego,..., 1786 s. 208, 1794 s. 316; Lipski J., Notaty generała brygady wielkopolskiej kawalerii narodowej z lat 1775–1778, Drezno 1871 s. 5; Vol. leg., VII 129, VIII 511; – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. V 10434, 10435; Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów rkp. nr 133 s. 101–103, nr 134 s. 44–47; B. Czart.: rkp. nr 886 s. 619–621, nr 3470 s. 131; B. PAN w Kr.: rkp. 316 s. 236–238.
Wacław Szczygielski